Zihinsel Engelliler Eğitimi

ZİHİNSEL ENGELLİ BİREYLER(HAFİF DÜZEY)

Zeka; doğuştan var olan ve hayat boyunca deneyimlerle gelişen problem çözme gücüdür. Bu güçle insan kendisini ve çevresini anlar, olayları muhakeme eder, sonuçlar çıkarır ve uyumla hayatını devam ettirir.
             Zihinsel Engellilik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı, genel zihinsel işlevlerde normallerden önemli derecede gerilik ve bunun yanı sıra uyumsal davranışlarda da yetersizlik gösterme durumu olarak tanımlanmaktadır.

           Zihinsel engellilikte 3 temel özellik vardır:

          1- Genel zeka işlevinin belirgin derecede ortalamanın altında olması.
          2- Yaşadığı toplumdaki kendi yaş grubu ile kıyaslandığında toplumsal beceriler, sorumluluk, iletişim kurma, günlük beceriler ve kendi kendine yeterlilik gibi alanlarda geriliğin olması.
          3-16 yaşından önce başlaması.

          Konuşma, dikkat, bellek, düşünme gibi zihinsel işlevlerde belirgin bozukluk görülmekte olup, özellikte bellekte ve dikkatte görülen bozukluk belirgindir. Zihin engelliğinde, zihinsel işlevlerdeki bozukluğa eşlik eden bir durum ise uyumsal davranışlardaki yetersizliktir. Uyumsal davranışlardaki yetersizlik, bireyin kendi yaşından ve kültür grubundan beklenen kişisel bağımsızlık ve sosyal sorumluluklarını yerine getirememesi olarak ele alınmaktadır. Uyumsal davranışlara örnek olarak insanlarla iletişim kurabilme (dili anlamak), günlük yaşam aktivitelerini yapabilme (yemek yiyebilme, banyo yapabilme vb), akademik becerilerler de bulunma (okuma, yazma ve aritmetik işlemleri yapabilme) ve bir iş bulup çalışabilme örnek olarak verilebilir.

          Zihinsel Engelliliği olan çocuklarda gelişmenin aşamaları örneğin konuşma, yürüme vb. yaşıtlarına göre belirgin derecede geç olmaktadır. Zihinsel engelliliğinin belirtileri doğumda ortaya çıkabileceği gibi, bazen de çocukluk döneminin sonunda kendisini gösterebilmektedir. Belirtilerin başlama zamanı zihinsel engelliliğine neden olan hastalığa bağlı olarak değişir. Hafif derecedeki zihinsel engelliliğinin tanımlanması ancak okul öncesi eğitim devresinde sosyal, iletişim veya akademik becerilerdeki yetersizlikle açığa çıkabilecektir.

Hafif Düzey Zihinsel Yetersizlik Görülen Çocukların Eğitimi
Çocukların istenilen davranışları göstermeleri veya göstermemeleri belirli nedenlere dayanır. Uygun davranışların geliştirilmesi için aşağıdaki ilkelerin göz önünde bulundurulması gerekir.

1. Kavramların Basitleştirilerek öğretim alanına sokulması: Zihinsel engelli çocuklar için soyut kavramlar güç öğrenilir. Somut ve fonksiyonel kavramlar yeğlenmelidir. Çocuklar bir defada pek çok kavram öğrenemezler. Kavramların sayılarını sınırlandırmalı, kavramlar çocuklara tek tek öğretilmelidir. Bir kavram iyice öğretilmeden diğer kavrama geçilmemelidir.

2. Konuların kısa süreli ele alınması: zihinsel engelli çocukların uzun konuları izlemek yönünden dikkat ve yetenekleri yeterli değildir. Bu nedenle ünite bütünlüğü içinde ele alınacak konular, kısa süreli zaman dilimleri içinde, küçük bölümler halinde işlenmelidir.

3. Öğrenmenin, rastlantıdan çok programlara bağlı olarak yapılması: Zihinsel engelli çocukların kavrayış düzeyleri dikkate alınarak, etkinlikler anlamlı parçalara bölünmeli, bölümler sırasıyla kavratıldıktan sonra devam edilmelidir.

4. Öğretimin çocuğun gelişim düzeyine uygun olması: Zihinsel engelli çocuğun öğrenme düzeyi belirlenmeli ve öğrenime o düzeyden başlanmalıdır.
5. Öğretimde çocuğun gelişim düzeyine uygun araç ve gereçler kullanılması: Bu çocuklar için kullanılacak araçlar çevredeki gerçek araçlar olmalıdır. Karmaşık parçalı araçlar yerine, az parçalı basit araçlar seçilmeli, araçların parçaları yerine bütünü ve işlevi ele alınmalıdır.

6. Sınıftaki Çalışanların Düzeye Uygun ve Basit Olması:
   a. Bireysel eğitim etkinlikleri çıkış noktası olmalıdır.
   b. Çocuğa başarabileceği görevler verilmelidir.
   c. Öğrencilerin başarılı çalışmaları mutlaka görülmeli ve ödüllendirilmelidir.
   d. Doğru yanıtlayabileceği sorular sorulmalıdır.
   e. Çocuğun başarısız olduğu noktada bırakılmamalıdır.
   f. Gerekirse görevi yerine getirmesinde yardım edilmelidir.
   g. Olumsuzdan daha çok olumlu ifadeler kullanılmalıdır.
   h. Maddi ceza verilmemelidir.
   i. Güven sarsıcı sözlerden ve isteklerden kaçınılmalıdır.
   j. Sınıf içersinde söz almalarına oldukça fazla yer verilmelidir.

7. Zihinsel Engelli çocukların Eğitiminde, ailenin önemi göz önünde bulundurularak veli işbirliği sağlanması, aile eğitimi çalışmaları yapılması: Çocuğun düzeyinin belirlenmesi, aile rehberliği gibi konularda rehberlik ve araştırma merkezinde yardım istenmelidir.

8. Öğretmenin ağır öğrenen çocuğu ileri eğitim kademelerine değil iş yaşamına hazırladığını bilmesi: o bir önder olacak değildir, yaşamını kafasıyla değil elleriyle kazanacaktır. Bu bakımdan ona yaşamı boyunca kullanacağı temel bilgi ve becerileri kazandırmaya çalışmalıdır.

9. Tekrara önem verilmesi: Geç ve güç öğrenirler, çabuk unuturlar. Bu çocukların eğitiminde en aza indirilmiş beceri ve bilgiler üzerinde sık tekrara önem verilmelidir.

10. İlgi ve dikkatlerin uyanık tutulması: Dikkatleri dağınık ve dikkat süreleri kısadır. Sık sık dikkatlerini toplayıcı hareketler yapmalı, ilgi duymadığı konular üzerinde fazla durmamalı, dersler elden geldiğince somutlaştırılmıştır.

11. Genelleme Yapmamaları: Zihinsel engelli çocuklar genelleme yapamazlar. Bir konuda öğrendiği kuralı bir başka konuya aktaramazlar. Bu bakımdan her konuda gerekli olan bilgi ve becerileri ayrı ayrı öğretmek gereklidir.